Stap in de wereld van Hacer

Achtergrond

Hacer (spreek uit: Hadjer) Kuheylan (32) is geboren in Nederland, haar opa kwam naar Nederland om te werken. Op haar 23e is ze teruggegaan naar haar moederland Turkije om daar te trouwen. Na 8 jaar kwam ze met haar kinderen weer naar Nederland. Naast moeder is Hacer ook werkzaam op OBS Dakpark in Rotterdam in de kleutergroepen.

Bijzondere voorwerp: attributen voor een warm welkom

250220 Cre aid LOWAN portretten en attri

Hacer wil ons verschillende voorwerpen laten zien die gebruikelijk zijn als je op bezoek gaat bij een Turks gezin. Als eerste krijg je kolonya op je handen voor een lekkere geur en om je op te frissen, even bijkomen. Meestal gaan de kinderen rond bij de ouderen met de kolonya en met een potje snoep (staat niet op de foto). Op de foto staat wel een potje waar chocola in komt of lokum, die zoetigheid is lekker bij de pittige Turkse koffie (uit de zilverkleurige koffiepot). Ook wordt er met de visite thee gedronken, "heel veel thee", uit kleine bekertjes (Çay bardağ). "Het is niet één kopje en dan klaar, maar we gaan gewoon door. En als het op is, dan gaan we gewoon door."

Je ziet ook gebreide of gehaakte sokjes (Patik) voor aan je voeten. "Ik haak het zelf ook, ik kan niet breien." Deze sokken krijgt een vrouw mee in haar bruidskist, uitzet, zodat ze dat als cadeau door kan geven aan gasten. Of om zelf te gebruiken natuurlijk om je voeten warm te houden: "Wij geven daar veel om, dat de voeten warm blijven." De oma van Hacer gaf haar moeder brienaalden om het zelf te doen en dat is weer doorgegeven aan Hacer.

Verder wil Hacer graag aan ons de handgemaakte leren schoentjes (Yemeni) van haar dochter laten zien zien. Elke keer als ze terug is in Turkije koopt ze een maatje groter voor haar dochters. De schoentjes komen uit de regio van de stad van Hacers moeder: Gaziantep. "Als symbool vind ik dat heel mooi" dat haar dochters iets dragen van de geschiedenis van haar familie.

Als laatste heeft Hacer een hoofddoek met gehaakt randje (igne oyasi) meegenomen om te laten zien en over te vertellen. Zo'n hoofddoek hoort eigenlijk ook in de bruidsschat, al willen jongere vrouwen van tegenwoordig niet zulke ingewikkelde randjes meer. Zulke mooie igne oyasi kunnen Hacer of haar moeder niet maken en daarom laten ze dit maken in Turkije. Het mooie is dat hierdoor Turkse vrouwen extra geld kunnen verdienen. Op de foto zie je dat Hacer geen hoofddoek met igne oyasi draagt, maar thuis heeft ze dat vaak wel.

Nieuwkomer in Turkije

In haar jeugd ging Hacer regelmatig naar Turkije. "Turkije, ons moederland zo te zeggen, was eigenlijk altijd een plekje waar we ons lekker voelden." Maar als ze op vakantie waren dan wilde ze na een paar dagen wel weer terug naar Nederland. En in Nederland dacht ze als ze toe was aan vakantie "nou ik wil nu eigenlijk wel naar Turkije, maar als we daar waren was het na een paar dagen weer terug willen."

Toen ze permanent terug ging naar Turkije had ze in het begin wel een beetje moeite, maar dat was heel snel weer opgebouwd en veranderd. Wel was de communicatie lastig omdat ze in Nederland anders was opgegroeid dan de mensen in Turkije. Ze merkte dat ze toch een te krappe Turkse woordenschat had waardoor ze verkeerd over kwam. Dat vond ze het meest erge, want: "wat je bedoelt, is niet wat zij begrijpen."

Toen ze na 8 jaar weer terug in Nederland kwam was eigenlijk het enige moeilijke het verkeer. Terwijl ze in Turkije het lef had om gewoon aan het verkeer deel te nemen was het Rotterdamse verkeer toch weer even schakelen.

Zowel Turks als Nederlands

Hacer wil graag zowel het Nederlands als het Turks meegeven aan haar kinderen. Dit is niet helemaal bewust, maar nu ze erover nadenkt, denkt ze dat ze onbewust toch vooral niet wil dat haar kinderen net als zijzelf moeite zouden hebben om zich in beide talen goed te kunnen uitdrukken. Ze wil graag dat "ze hun verhaal kwijt kunnen in Turkije."

Ook is haar moedertaal Turks belangrijk voor het doorgeven van de cultuur. "Ik wil niet dat mijn kinderen verdwalen. Want als je de taal niet weet dan verdwaal je ergens, ook in Nederland." "Daarom vind ik dat we allebei de talen gewoon goed moeten doorgeven, al is de ene taal wat moeilijker dan de ander." Hacer heeft hiervoor iets bedacht: "ik probeer gewoon woorden te zoeken die in het Nederlands en in het Turks het meest op elkaar lijken. Ik probeer dan die woorden te gebruiken."

Hacers boodschap aan andere ouders is dat je echt de taal en cultuur, en weten van waar je komt, van waar je afstamt echt zelf moet doorgeven aan je kinderen. "De andere [taal] komt gewoon vanzelf. Waar je bent, waar je leeft die [taal] komt gewoon, maar waar je ouders zijn geboren, hebben geleefd, zijn opgegroeid, die moet jij meegeven [aan je kinderen]. Dat waar je van afstamt is al geweest dus als jij het meegeeft aan je kinderen dan gaat het ook mee".

Een klikje

Hacer werkt op OBS Dakpark in Rotterdam als onderwijsassistent bij de kleuters en in de LAN-groepen (Leerplichtige Anderstalige Nieuwkomers). Op deze school zijn niet heel veel Turkse leerlingen, maar Hacer merkt dat ze een speciaal "klikje" heeft met Bulgaarse leerlingen. Veel Bulgaren spreken namelijk ook Turks, al heeft dat een ander accent dan het Turks in Turkije. Bulgarije en Turkije zijn natuurlijk buurlanden en vanwege de geschiedenis identificeren sommige Bulgaren zich als Turkse Bulgaren, dit vindt Hacer mooi. Als ze dus zulke families op school tegenkomt vindt ze dat fijn: "Ik vind het mooi om [dan Turks met hen] te praten, als ik nog iemand kan vinden waar ik ook mijn moedertaal in kan terugvinden."

Hacer denkt dat haar Turkse achtergrond en het feit dat ze Turks kan spreken vooral de kinderen en de ouders helpt, niet zo zeer zichzelf in haar werk. Wanneer Hacer tolkt geeft ze duidelijk aan aan de ouders: "ik ben hier voor jou! Als jij een verhaal hebt die je wilt overbrengen kan je dat aan mij vertellen en breng ik het over aan de leerkrachten. Hacer merkt dat echt aan zichzelf: "ik ben er niet voor mijn collega, maar voor die moeder die haar verhaal niet in het Nederlands kan overbrengen."

Hacer vindt het super gaaf om te zien dat haar collega's heel erg hun best doen om tolken te zoeken omdat ze het verhaal van de ouders willen weten en hun eigen verhaal goed kunnen overbrengen. In haar eigen jeugd ging dat anders: "Destijds heeft mijn moeder daar wel veel moeite mee gehad. Daardoor voelde ze zich machteloos om haar verhaal te kunnen aankaarten bij de leerkracht." Over de welwillende houding van haar collega's zegt Hacer: "Dat vind ik tof om te zien. En er wordt aan mij gevraagd: 'je kan tolken, maar wil je dat ook? Voel je je daar goed in? Voel je vrij om te zeggen "ik wil het niet"'." Haar collega's hebben namelijk ook wel door dat sommige gesprekken best pittig zijn en dat je die als vertaler dan met je mee naar huis neemt. Maar Hacer tolkt graag: "ik weet hoe moeilijk zo'n moeder het heeft om naar de resultaten van haar kind te luisteren terwijl ze daar helemaal niets van begrijpt en met een leeg hoofd naar huis gaat."

Nog een paar mooie Turkse tradities

Wist je dat bloemen voor het raam allerlei boodschappen kunnen aangeven? Een rode bloem betekent bijvoorbeeld dat er een jonge vrouw in huis is. "Dat betekent: jongens gedraag je buiten!" Een gele bloem betekent dat er een zieke in huis. "Ik vind zulke gebaren echt heel mooi."

Hacer wil het ook nog graag even hebben over de Turkse vlag, want dat is een symbool die ze gebruiken bij speciale gelegenheden. "De vlag wordt opgehangen wanneer iemand gaat trouwen of bijvoorbeeld wanneer een jonge man naar het leger gaat." Henna wordt ook veel gebruikt in rituelen. Als een man naar het leger gaat dan krijgt hij een beetje henna op zijn vinger als symbool dat de ouders hem afgeven aan het leger. Net als de vrouw die gaat trouwen henna op haar hand krijgt als symbool van overgang van haar familie naar de familie van haar man.

Wat Hacer ook een traditie vind die echt bij Turken hoort is de handkus bij oudere mensen. "Als we een oudere zien binnenkomen dan kussen wij de hand en dan gaat die hand naar ons voorhoofd en dat is uit respect en dat hoort bij ons."

Om nog even terug te komen op het koffie en thee drinken met gasten: Wist je dat er meestal wordt geëindigd met koffie en begonnen met thee? Als de gastheer of -vrouw merkt dat er een einde komt aan de visite dan wordt de koffie geschonken. Hacer houdt veel van de Ottomaanse geschiedenis en de tradities die daaruit zijn overgehouden. Als je namelijk je gast koffie en water aanbiedt en de gast kiest voor het water, dan betekent dat dat hij of zij honger heeft. Kiest de gast voor koffie dan weet je dat je geen eten hoeft neer te zetten.

250220 Crea Aid LOWAN portretten en attributen A7III (7).jpg

Doorgeven aan haar kinderen

"Ik zou willen dat wat ik van mijn grootouders heb gekregen, waar ik gewoon echt super trots op ben maar soms niet terug zie in mijn eigen moederland, dat ik dat wel aan mijn eigen kinderen kan geven en dat het gewoon doorgaat. Toen ik in Turkije leefde merkte ik dat sommige dingen daar zijn vergeten. Ik vind dat die cultuur die ik van mijn grootouders heb gekregen gewoon door moet gaan. Dat mijn kinderen over twintig jaar met twee culturen, de Nederlandse en Turkse, gewoon iets voor de maatschappij gaan betekenen."